İntihar ( suicide) , kişinin istemli şekilde kendi yaşamına son vermeye yönelik eylemi olarak tanımlanabilir. Türkçede özkıyım olarak geçmektedir. Psikiyatride intihar , birincil önemde acil bir durumdur.
Dünya İntiharı Önleme Günü, Uluslararası İntiharı Önleme Birliği ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından ortak olarak 10 Eylül 2003’te başlatılmıştır. Dünya çapında intihara ve intiharın önlenebilir olduğuna dikkat çekmek, intiharın önlenmesi konusunda farkındalığı artırmak amaçlanmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre son 45 yılda dünya genelinde intihar oranları %45 artmıştır. Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) yayınladığı rapora göre, dünyada her 40 saniyede bir kişi intihar etmektedir. Buna göre her yıl yaklaşık 800 bin kişi yaşamını sonlandırmaktadır. Bugün intiharlar en yaygın 10 ölüm sebebi arasında gösterilmektedir.
2024-2026 Dünya İntiharı Önleme Günü'nün üç yıllık teması "İntiharla İlgili Anlatıyı Değiştirmek" ve harekete geçme çağrısı "Konuşmaya Başlayın" dır. Bu tema, damgalamayı azaltmanın ve intiharları önlemek için açık şekilde yapılan konuşmaları teşvik etmenin önemi hakkında farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır. İntiharla ilgili anlatıyı değiştirmek, sessizlik ve damgalama kültüründen açıklık, anlayış ve destek kültürüne geçmekle ilgilidir.
İNTİHAR DÜŞÜNCELERİ OLAN BİR YAKINIMIZA NASIL YAKLAŞMALIYIZ
•İntihar riskini mutlaka dikkate alın. İntihar düşüncesini ifade eden her birey, mutlaka ciddiye alınmaya ihtiyaç duyar.
•Sır saklamayın, bu durumla ilgili söz vermeyin. İntihar davranışının bir yardım çığlığı olduğu unutulmayın.
•Yakınınız duygularını açıklarken iyi bir dinleyici olun. Bireyler intihar düşüncelerini açıklarken, içinde bulunduğu mutsuzluğu, umutsuzluğu, değersizliği ifade ediyorsa destek olun. Onların yanında olduğunuzu hissettirin ve profesyonel destek almasını sağlayın.
•İntihar düşüncesi ve girişimi olanlara karşı tedirginliğinizi belli edin ve açıkça konuşun. Kişi çektiği acıyı ve duygularını size anlatmakta çekiniyorsa, duygularını rahatça açabileceği başka biriyle konuşması için onu cesaretlendirin.
•Ateşli silahlara ve diğer tehlikeli maddelere ulaşmasını engelleyin.
•İntihar düşüncesi olan kişiye karşı yargılayıcı olmayın, kızgınlık göstermeyin. Ona suçlayıcı davranmayın ve bu yönde kışkırtmayın, duygularına karşı ilgisiz kalmayın. Bu durum birey için çok önemli ve gerçek bir durumdur
İNTİHAR HAKKINDA YANLIŞ BİLİNENLER
•"İntiharı düşünen kişi bunu söylemez": Aslında intihar düşüncesine sahip birçok kişi bu düşüncelerini ifade eder. Doğrudan ya da dolaylı olarak ölmek istediğini, umutsuz hissettiğini veya yaşamının anlamsız olduğunu dile getirebilir. Bu tür ifadeler ciddiye alınmalıdır.
•"İntiharı düşünen kişi gerçekten ölmek istemez, sadece dikkat çekmek ister": Bu yanlış bir düşüncedir. İntihar düşünceleri genellikle ciddi duygusal zorluklardan kaynaklanır ve kişi gerçekten çaresiz hissedebilir. Bu durum kişinin yardım ve destek ihtiyacı olduğunu gösterir.
•"İntiharı düşünen kişi kararlıysa, onu durdurmak mümkün değildir": İntihar düşüncelerine sahip olan kişilere destek ve yardım sunmak, intihar riskini azaltma ve kişinin iyileşmesine katkıda bulunma açısından önemlidir. Profesyonel yardım, terapi ve sosyal destek gibi kaynaklar, kişinin bu düşüncelerle başa çıkmasına yardımcı olabilir.
•"İntiharla ilgili konuşmak, intihar düşüncelerini tetikler": İntihar hakkında açıkça konuşmak, kişinin duygularını ifade etmesine ve yardım almasına olanak tanır. Bu tür konuşmalar, intihar düşüncelerinin azalması ve kişinin destek alması için motive edici olabilir.
•"İntiharla ilgili belirtileri göz ardı etmek güvenlidir": İntihar belirtileri ciddiye alınmalıdır. İntiharı düşünen bir kişi sosyal izolasyon, duygusal değişiklikler, davranışsal değişiklikler gibi işaretler gösterebilir. Bu tür belirtiler fark edildiğinde derhal yardım almak önemlidir.
•"İntihar genetik bir faktördür ve kaçınılmazdır": İntiharın tek bir nedeni yoktur ve genetik yatkınlık olsa bile intihar önlenebilir bir karardır. Çeşitli risk faktörleri olsa da uygun destek ve yardım ile kişinin intihar riskini azaltmak mümkündür
Unutmayalım ki, bireylerin intihar sürecinde doğru tedavi ve ailenin yaklaşımı önemli rol oynamaktadır. İntihar düşüncesi olan kişinin hastaneye, doktora, psikoloğa başvurarak destek aldığından emin olunmalıdır. Ailenin bu süreci yakından takip etmesi önemlidir. Aileler bu süreçte doğru yaklaşım konusunda uzmanlardan destek almalı ve tedavide aktif rol oynamalıdır. Destek almak, hem intihar düşüncesi/girişimi olan bireylerin hem de aile üyelerinin kaygı, korku ve endişe gibi duygularının azalmasında yardımcı olmaktadır.